Abdij Van Orval vanuit de lucht bekeken
In het Belgische trappistenlandschap is er een buitenbeentje dat je moeilijk ergens kan onder brengen: Orval. Het is niet blond, niet bruin, maar lichtamber, met zelfs een oranje schijn. Er is slechts één Orval. In één fles. En het is bitter, erg bitter, wat zurig zelfs. Tijdens proeverijen confronteer ik graag mensen met dit bier. Ik zet het dan als eerste bier, om de smaakpapillen eens goed wakker te maken. Vooral in Nederland, waar de mensen toch vooral pils drinken, durft dat wel eens een smaakshock teweeg brengen. Orval is echter een bijzonder fris en doordrinkbaar bier, want het is niet zwaar (6,2 vol%alc) en het bitter-zure smaakt steeds naar nog. Vanwaar komt die bitterheid? Allereerst door de “dry hopping”. In de “cuves de garde”( bewaarkuipen waar het bier nagist) hangen letterlijk grote zakken met Styrian Goldings-hopbellen te weken, net als grote theezakjes. Ze doordrengen het bier met de bittere smaken van de hop. Dat doet geen enkele brouwer nog. En het zure trekje in het bier? Dat komt van de rondhangende wilde gisten, de Brettanomyces Orvaliensis. Ze zorgen voor een verdere gisting in de fles, en consumeren ook de suikers die de gebruikelijke gist niet kan omzetten, met een steviger boeket en meer alcohol tot gevolg. Meteen hebben we beide hoofdrolspelers in “le gout d’Orval” omschreven, bitter en zuur. En kan meteen ook de discussie losbarsten hoe oud je je Orval best drinkt. Jean-Marie Rock, de brouwmeester van Orval, is zelf voorstander van het bier jong of cru te drinken. Je hebt dan natuurlijk de echte smaakbom met licht-agressieve tonen van ruwe hop en dat tikkeltje bretts. Hij heeft in zijn proeflokaal boven in de brouwerij een tapinstallatie staan waar je het bier vers van het vat kan drinken. Ooit ben ik tijdens een open deur-dag mee naar boven gesmokkeld om het bier te proeven, en ik begrijp Jean-Marie. Jong, fris en cru of brut…dat is het beste. Maar ik kan toch ook wel de die hards begrijpen die persé hun Orval willen laten verouderen. De paters zelf laten het bier maar na zes maanden rijping vertrekken uit de brouwerij, want ze willen zeker zijn dat de Bretts hun werk gedaan hebben. Hoe langer je het bier echter laat rusten, hoe meer die Bretts hun stempel gaan drukken op het bier, en hoe minder de effecten van de drooghopping geproefd gaan worden. Het bier wordt dus minder droog, wat ronder en zachter, de Brettanomyces in de fles hebben traag maar zeker alle suikers afgebroken en dat laat zijn sporen na in de smaak. Zelf heb ik de proef op de som genomen en twee jaar geleden een palletje Orval laten komen en dat in een koele opslagplaats laten rusten. Nu gebruik ik het bier als openingsbier tijdens mijn proeverijen, en ik heb er een waanzinnig succes mee. Het bier is nu 2,5 jaar oud en het best op dronk, de balans tussen hopbitterheid en melkzuur is perfect, hoewel ik vorige week in mijn stock nog een flesje van 2005 vond, dat mij nog heel lekker gesmaakt heeft. (de brouwerij geeft trouwens als “best before” datum vijf jaar op)
Michael Jackson, die nooit graag aan journalisten prijsgaf welk zijn beste bier was, gaf toch ooit hierop toe. Aan het tijdschrift “Zymurgy”, dat hem eens vroeg om “de kwintessens van het bier” te noemen, antwoordde hij “Orval’. De kwintessens, het vijfde hemelse element, de ether….Jackson nam het letterlijk op en dacht aan de complexe smaken van Orval die zich openstellen zoals bij een ui die men pelt….
Dat het bier complex is staat buiten kijf, maar toch kan het ook de rol spelen van een populair bier. Dat ondervonden we in 2005, tijdens een van de laatste optredens van Michael in Ciney, tijdens een bierfestival georganiseerd door de provincie Namen. Toen hij aan het talrijk opgekomen publiek vroeg wat hun lievelingsbier was, verwachtte hij een of andere lokale pils, maar er was wel massaal geroep om Orval.
Tenslotte nog een tip: in de Franse taal is Orval het enige mannelijke bier, daarom bestel je “un Orval’ of “ deux Orvaux’.
