BierPassie - Bier community

De Zuid-West-Vlaamse roodbruine bieren zijn stilletjes begonnen aan een revival. Het frisse, zoetig-zure en lichtjes vineuze karakter wordt gewaardeerd in een biercultuur waarin extreme smaken werden geïntroduceerd. Door rijping op hout te accentueren, kunnen deze bieren zich sterker onderscheiden van andere ‘oud bruine’ bieren en zich exclusiever opstellen.

Rijping op hout accentueren
“De verzoeting van de Belgische bieren heeft haar maximum bereikt, waardoor zoete bieren aan populariteit hebben ingeboet”, opent Nicolas Degryse (Bockor) aan, meteen bijgetreden door Rudi Ghequire (Rodenbach). “Het zoete hoogtepunt situeerde zich rond 2005-2006, waarna het aanbod zoete bieren is geslonken”.

“Door een gewijzigd smaakpatroon heeft men andere bieren ontdekt en is men meer naar het roodbruine segment gaan kijken”, aldus Nicolas Degryse.

“Er was ook een kentering van generieke naar meer authentieke bieren”, voegt Steven Vanhaverbeke (Bavik) eraan toe. “De toenemende interesse voor authenticiteit, originaliteit en het verhaal achter het bier, hebben geleid tot een voorzichtig ontluikende vernieuwde interesse”.

“Ik kan dat alleen maar beamen”, stelt Karl Verhaeghe (Verhaeghe). “Een aantal biertypen is  minder populair geworden, maar de roodbruine bieren zijn bekend gebleven bij de bierliefhebbers. Zij dragen die boodschap van authenticiteit uit. Iemand uit een pilsland kan zich moeilijk voorstellen wat roodbruin juist inhoudt en wat het specifieke karakter daarvan is. Vanuit het zoeken naar extreme smaken, zoals zuur en bitter, in het buitenland, groeit de interesse. Mensen die bewust niet kiezen voor pilsbieren, grijpen naar andere, vaak klassieke bieren, waarin nu ook iets meer extreme smaken opkomen. Binnen die filosofie kadert de vernieuwde belangstelling voor roodbruin”.

Verhaal is belangrijk
“Sinds enkele jaren noteren wij positieve cijfers, weliswaar geen spectaculaire cijfers maar een lichte vooruitgang. Het verhaal achter onze bieren is altijd belangrijk geweest”, onderstreept Rudi Ghequire. “Dat mensen nu meer kiezen voor authentieke producten, is mede bepaald door de huidige economische toestand waarin men zoekt naar zekerheden en vaste waarden”.

“Mensen zoeken veel meer naar realisme dan opportunisme. Zij willen zich daarmee sterker onderscheiden dan pakweg twintig jaar geleden”, zegt Nicolas Degryse die eveneens een lichte groei merkt sinds Bellegems Bruin werd omgedoopt tot Vanderghinste Oud Bruin, waarbij het roodbruine verhaal sterker wordt uitgespeeld.

“De lichte groei wordt bij ons niet alleen gerealiseerd door ‘limited editions’ zoals de Vintage Rodenbach of de Caractère Rouge-variant met kriek die wij sterker bier- dan fruitgerelateerd hebben gepositioneerd”, geeft Rudi Ghequire aan. “In het kerngebied zien wij dat bestaande consumenten iets meer drinken. Daarnaast stellen wij vast dat jongeren terugkeren naar het bier ‘van hun roots’. Hun ouders dronken nauwelijks roodbruin en grepen naar witbier en andere bieren die in golfbewegingen de markt hebben bepaald. Maar de jongeren kiezen opnieuw voor het bier van hun grootouders. Wij merken dat in de jongerencafés in onze regio”.

Bavik en Bockor konden doorheen de jaren rekenen op een trouw cliënteel, waarbij hun bieren ook gemakkelijker werden ontdekt door een jonger publiek.

“Of er nu echt een jonger publiek opdaagt, weet ik niet”, nuanceert Karl Verhaeghe. “Het is veeleer een toenemende experimentele consumptie. Men wil smaken ontdekken, zowel in het bier zelf als in de food-pairing met gerechten erbij”.
 

8.000 voor ‘Rondje Roodbruin’
Dat er een vernieuwde interesse is in de roodbruine bieren bleek tijdens het voorbije ‘Rondje Roodbruin’ dat op 22 april werd georganiseerd. Zo’n 8000 liefhebbers bezochten de brouwerijen Rodenbach, Bockor en Verhaeghe. 1.200 stapten op de pendelbussen die de brouwerijen met mekaar verbonden. “Eigenlijk waren er twee soorten bezoekers”, stelt Nicolas Degryse. “In de eerste plaats waren er zij die kwamen om de brouwerij als dusdanig te bezoeken en die het brouwerijbezoek zagen als een alibi voor zondagnamiddag. Daarnaast waren er enorm veel bezoekers die van ver buiten de streek kwamen, en die heel doelbewust kwamen om Vanderghinste Oud Bruin of Cuvée des Jacobins te proeven. Er waren touringcars uit Nederland en Dendermonde, maar even goed individuele bezoekers uit Groot-Brittannië en de Verenigde Staten”.

“Ook wij waren verrast door het hoge aantal bezoekers, en dat ondanks het minder goede weer”, geeft Rudi Ghequire aan. “Rondje Roodbruin was een evenement om aan te tonen dat de roodbruine bieren een volwaardig segment zijn, en dat zij anders zijn dan andere bieren. Wij hebben ons voorgenomen om alternerend aan de tweejaarlijkse Toer de Geuze een ‘Rondje Roodbruin’ op te zetten. Wij geven bijgevolg opnieuw rendez-vous in 2014. Voor ons is het een ideale gelegenheid geweest om te tonen wie we zijn en om ons verhaal te brengen. Rijping op hout, natuurlijke verzuring als bewaarmethode en ‘blending’ of vermenging van oud en jong bier tot op een niveau dat bierschadelijke elementen geen impact meer hebben. De roodbruine bieren zijn ontstaan vanuit een bewaarmethode, terwijl andere bieren overschakelden op het gebruik van hop en hoge gisting”.

‘Zuur bier’ klinkt negatief
“Het is een bijzonder ingewikkeld verhaal. Als de consument de essentie vast heeft en begrijpt dat het draait om rijping op hout dan, hebben wij al een hele stap vooruit gezet. Verder spelen voor hem het smaakaspect en het vineuze karakter”, merkt Steven Vanhaverbeke op.

“Het probleem is dat wij tot in de jaren negentig werden gecatalogeerd als zure bieren. Dat is  een negatieve omschrijving”, stelt Rudi Ghequire.

“Men denkt dat het gaat om slecht geworden bier. Een consument laat zich niet verleiden door communicatie en marketing rond zuur bier. Wij moeten een positieve boodschap brengen”, treedt Karl Verhaeghe bij.

“Merkwaardig genoeg wordt zuur of ‘sour’ bier in de Verenigde Staten niet negatief onthaald”, stipt Steven Vanhaverbeke aan. “Daar is het zelfs tekenend voor revival en ontdekking van de biercultuur”.

“Bij ons klinkt ‘zuur bier’ echter negatief”, herhaalt Rudi Ghequire, daarin gevolgd door de andere brouwers. “Wij zijn dan gekomen tot de terminologie ‘roodbruin’, maar door dat kleuraspect worden wij spontaan geassocieerd met bruine bieren, terwijl er fundamentele verschillen zijn zoals rijping op hout en natuurlijke verzuring”.

“Wij moeten inderdaad die rijping op hout naar voor schuiven als een unicum”, beklemtoont Steven Vanhaverbeke. “Wanneer je over wijn praat, dan gaat het over de vier basissmaken zout, zuur, zoet en bitter. Wanneer je over bier praat, zijn er zoveel meer basiskenmerken en opent zich voor de consument een complexe wereld van een zestigtal basissmaken, waarin ook roodbruin zijn plaats heeft. Die boodschap moeten wij kunnen brengen”.

“Rijping op hout is belangrijk”, stelt ook Karl Verhaeghe. “Hiermee onderscheiden wij ons van andere bruine bieren. De traditie is gebleven, alleen fungeert rijping op hout nu minder als bewaarmethode, dan wel als concept om deze bieren hun uniek smaakpatroon te geven. Dat moeten wij accentueren tegenover de consument”.

Uniciteit en meerwaarde accentueren
Met een Vlaamse erkenning als Streekproduct.be en het streven naar een Europese erkenning als streekspecialiteit willen de roodbruine brouwers hun uniciteit en hun meerwaarde in het bierlandschap accentueren. Rijping op hout en aansluitende natuurlijke verzuring zijn daarin essentieel en kunnen niet geëvenaard worden door hedendaagse toepassingen waarbij lagertanks worden gevuld met houtkrullen of waarbij houtextract wordt toegevoegd aan het bier.

“Het verhaal moet kloppen bij eenieder”, zegt Nicolas Degryse. “Die boodschap hebben wij  gebracht met ‘Rondje Roodbruin’. Rijping op hout, afkoeling van het wort door de buitenlucht en het opwekken van spontane gisting zijn voor ons essentieel, ook al omdat wij ons daarmee onderscheiden in het roodbruine segment”.

“Door gemengde gisting onderscheiden de roodbruine bieren zich terdege van de lambiekbieren van spontane gisting”, verduidelijkt Rudi Ghequire. “Bij de gemengde gisting, die de roodbruine bieren kenmerkt, vullen wij houten vaten met uitgegist bier en wij laten dat gedurende langere tijd rijpen om het vervolgens te vermengen met jong uitgegist bier. Bij lambiekbieren laat je niet uitgegist wort op hout rijpen en vergisten. Dat is een eerste fundamenteel verschil. Verder ga je jonge en oude lambiek zonder koolzuurgas ‘blenden’ of vermengen en vervolgens bottelen onder kurk. Ten slotte worden de houten vaten anders gebruikt en worden lambiekvaten ‘opgetopt’ terwijl  uitgerekend het ‘optoppen’ niet gebeurt bij roodbruine bieren om te vermijden dat je een scherp, azijnzurig karakter zou ontwikkelen”.

Uiteenlopende smaakprofielen
Naar positionering in de horeca genieten de roodbruine bieren nog steeds na van de sterke merknaam en het succes van Rodenbach. Hierdoor hebben de ‘Rodenbach’-achtigen een relatief vaste plaats op de bierkaart. Daarmee is niet gezegd dat de roodbruine bieren zich terdege kunnen onderscheiden van de bruine bieren. Dat is mede een gevolg van regionale begripsverwarring. Terwijl Rodenbach en Duchesse de Bourgogne hun bekendheid danken aan hun merknamen, staan Petrus en Vanderghinste bekend als ‘oud bruin’.

“Oud bruin was vroeger een generieke term voor bruine, lichtjes zurige bieren. Doorheen de jaren is er een fundamenteel verschil ontstaan, waarbij West-Vlaamse brouwers de natuurlijke rijping op eiken foeders respecteren, wat niet het geval is bij de Oudenaardse of Zuid-Oost-Vlaamse bruine bieren”, verduidelijkt Karl Verhaeghe. “Hoewel die bieren ook donker, fris en lichtjes zurig zijn, is hun smaakprofiel totaal anders. Wij onderscheiden ons hierin dankzij de rijping op hout. Of het bier nu als roodbruin of oud bruin wordt aangeduid, maakt minder uit. Een Engelstalig begrip als ‘oak aged’ is veel krachtiger als boodschap om ons te profileren want daarmee weet de consument dat wij anders zijn dan andere bruine bieren”.

Net zoals de merkenpositionering en –typologie van de roodbruine bieren verschillend is, zijn  de respectieve smaakprofielen fundamenteel anders. Wanneer je daar nog aanverwante bieren, foederbieren, ‘vintage’ of ‘limited editions’ bij rekent, dan is het aanbod zodanig verscheiden dat het zelfs in zijn totaliteit op de kaart kan worden gezet. Speciaalbiercafés en brasseries streven er vaak naar om meerdere trappistenbieren en oude geuzen voor te stellen. De roodbruine bieren verdienen alleszins een gelijkaardige aandacht. Voorlopig is die nog heel beperkt aanwezig, maar misschien kan een Europese erkenning – die wordt verwacht tegen 2013-2014 – deze unieke bieren hogerop tillen als voorbeeld van een historisch verankerde brouwtraditie.

“Omdat elkeen zijn eigenheid heeft en wij die met Petrus Oud Bruin ook respecteren, versterken wij onderling het segment. Wij hopen alleszins op een heropleving van de roodbruine bieren, die dankzij hun typisch smaakprofiel een opportuniteit zijn voor de gastronomie en bistronomie”, geeft Steven Vanhaverbeke aan.

“Wij zijn het aan onszelf verplicht om het segment te laten heropleven. Rodenbach heeft jarenlang het segment getrokken. Thans kunnen wij met collegae-medestanders een revival bewerkstelligen met een waaier aan authentieke en eerlijke producten die geen imitaties van mekaar willen zijn”, beklemtoont Rudi Ghequire.

“Wij zien onze toekomst als brouwer eerder in het segment van de speciaalbieren dan wel in het pilsbier. Een roodbruin biertype, zoals Vanderghinste Oud Bruin, past binnen die positionering, ook al omdat het bier historisch sterk is verbonden met de brouwerij”, aldus nog Nicolas Degryse.

“Roodbruin zal altijd een klein segment blijven. Wij moeten niet focussen op grote volumes . Ons bier wordt niet op 14 dagen gebrouwen en in de markt gezet. Wij zetten in op kwaliteit, vakmanschap en het verhaal achter Duchesse de Bourgogne om ons buiten de eigen regio exclusiever te kunnen positioneren. In vergelijking met jaren geleden doen wij het relatief goed, ook al omdat de wereld onze markt is geworden. Wij moeten spelen op smaak, kwaliteit, exclusiviteit en rijping op hout om onze bieren te laten ontdekken, herkennen en erkennen”, aldus nog Karl Verhaeghe.